Wat kunnen we leren van orka’s? Orka’s zijn de meeste dodelijke roofdieren in zee. Toch plonzen orkatrainers elke dag weer met deze grootste dolfijnsoort het water in. Ze krijgen het voor elkaar dat deze dieren hen gehoorzamen en op commando over een touw heen springen. Hoe lukt een orkatrainer dat, en wat kunnen we leren van orka’s?
Vertrouwen opbouwen
Nee, dit lukt de trainer niet door de orka te straffen als hij iets fout doet. De volgende keer moet hij immers weer met dezelfde orka het water in. Wat de trainer wèl doet, is het positieve benadrukken om vertrouwen op te bouwen. Meer belonen dus, dan straffen. De grondgedachte is: hoe meer aandacht je aan bepaald gedrag besteedt, hoe vaker dat gedrag zich zal voordoen. Als je negatief gedrag niet wilt aanmoedigen, moet je er niet te veel tijd in steken. En dat is waar veel leidinggevenden, managers en teamleiders ‘nat gaan’.
Angstcultuur
In veel organisatie gaat het zo: doen medewerkers goed werk, dan horen ze er niets van. Gaat er iets mis, dan krijgen ze dat te horen! “Ik hoor alleen iets van mijn leidinggevende als ik iets fout doe.” Een organisatiecultuur waar weinig complimenten en veel kritiek worden gegeven, noemen we een angstcultuur. In zo’n cultuur richten medewerkers zich vooral op het voorkomen van fouten. En àls ze een fout maken, levert het direct stress op. In deze omgeving is het nemen van verantwoordelijkheid dus een riskante bezigheid. “Ik wil niet voor de bus worden gegooid.”
De Orka Award
In het boek ‘De Orka Award’ van Kenneth Blanchard uit 2006 wordt de kracht van positiviteit in organisaties behandeld. De orka-award is een manier om mensen te motiveren. De orka-award houdt in:
- Zorg dat het doel of gewenste resultaat duidelijk is
- Beloon mensen onmiddellijk
- Maak duidelijk wat ze goed (of bijna goed) deden
- Laat je eigen positieve gevoel daarover merken
- Moedig ze aan op die goede weg door te gaan
De enige manier waarop mensen werkelijk doen wat jij wilt, is een positieve vertrouwensband met hen te ontwikkelen. Als je positiviteit geeft, dan ga je positieve resultaten boeken. Als je medewerkers je vertrouwen, respecteren en geloven in jouw (of de organisatie)doelen, dan zullen ze excelleren op de werkvloer.
Een prestatiewaardering- of beloningssysteem werkt volgens de orka-award dus niet. Dit creëert angst in een team. De ene voelt zich een verliezer, de ander een winnaar. Het is de doodsteek voor samenwerking en teamgeest. Als iemand – hoeveel sturing, ondersteuning en coaching die ook krijgt – beneden de norm blijven presteren, dan moet hij niet gestraft worden. Hij moet werk krijgen waarin hij wèl succesvol kan zijn.
Wens je meer positiviteit in jouw organisatie of team? Wie weet is onze training Positive Reinforcement de moeite waard om in te zetten.